فصل بهار و تابستان فصل تنوع میوههای رنگارنگ است؛ میوه‌هایی که هر یک سرشار از خواص متعددی هستند که مصرف آنها نه‌تنها باعث خنکی و رهایی بدن از گرما می‌شود بلکه به شادابی پوست و محافظت از آن در برابر اشعه‌های مضر آفتاب کمک می‌کنند. در «سفره زیبا»ی این هفته با دکتر میترا زراتی، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، درباره میوههای تابستانی و رژیم مناسب این فصل و اینکه تغذیه چه تاثیر مثبتی می‌تواند بر سلامت پوستمان در گرمای تابستان داشته باشد، گفت‌وگو کرده‌ایم.
با گرم شدن هوا پوست در معرض آسیب‌های بسیاری قرار می‌گیرد؛ از عرق‌سوز بگیرید تا خشکی و آفتاب سوختگی! برای داشتن پوست سالم در این فصل چه رژیمی بگیریم؟
برای اینکه پوست سالمی داشته باشید، در کل باید از همه گروه‌های مواد غذایی استفاده کنید. در راس این مواد پروتئین‌ها هستند. پوست از سلول‌هایی تشکیل شده که عملا برای سلامتشان نیازمند پروتئین کافی‌اند. سفیده تخممرغ منبع خوب پروتئین است و توصیه می‌کنیم همه افراد سالم روزانه یک عدد تخممرغ کامل استفاده کنند و از این موضوع نترسند که تخممرغ باعث افزایش کلسترول خونشان می‌شود. اتفاقا پروتئینی که در سفیده تخممرغ وجود دارد برای همه گروه‌های سنی سالم (بدون مشکلات کلیوی) مناسب است. از پروتئین‌های دیگر مواد غذایی مثل حبوبات(عدس، لوبیا و...) و لبنیات بهویژه ماست و گوشت هم می‌توانیم استفاده کنیم. کنار پروتئین‌ها مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌هایی که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند، بهویژه ویتامین C که اکثرا در میوه‌ها و سبزیجات این فصل دیده می‌شوند هم برای پوست بسیار مفیدند. کنار این میوه‌ها مصرف آب هم در سلامت پوست اهمیت بالقوه‌ای دارد. قسمت بیشتر صورت از عضله و 75درصد عضله از آب تشکیل شده است. اگر آب کافی ننوشید، پوست صورت آسیب می‌بیند. در کل، مصرف روزانه 5 لیوان آب به همه افراد توصیه شده است. در فصل‌های گرم سال به دلیل تعریق بالا کنار این میزان آب می‌توان بقیه آب مورد نیاز بدن را از میوه و سبزیجات تامین کرد و آن را به 8 لیوان آب در روز رساند. برخی افراد برای جبران کم‌آبی بدن چای، قهوه و نسکافه می‌نوشند اما این نوشیدنی‌ها مدر است و آب بدن را دفع می‌کند و بدن را در معرض کم‌آبی و پوست را در معرض خشکی و چروکیدگی قرار می‌دهد. از دیگر موادمغذی موثر در سلامت پوست، نوع چربی مصرفی در رژیم غذایی روزانه است. نتایج مطالعات ثابت کرده افزایش مصرف منابع امگا3 و امگا6 فوق‌العاده بر سلامت پوست تاثیر مثبت دارد. انواع روغن‌های مایع گیاهی مثل روغن آفتابگردان، روغن سویا و آجیل‌ها غنی از امگا6 هستند و توصیه می‌شود همه افراد برای سلامت پوستشان روزانه مثلا یکی- دو قاشق روغن زیتون روی سالاد بریزند. البته مصرف بی‌رویه روغن، چه مایع، چه جامد یا روغن حیوانی عملا می‌تواند چاق‌کننده باشد و مصرف بی‌اندازه آنها توصیه نمی‌شود. گردو امگا3 بالایی دارد و مصرف روزانه 1 تا 2 مغز گردو هم ضروری است. در نهایت افت قندخون مساله‌ای است که می‌تواند بر سلامت سلولی و سلول‌های پوست اثر منفی بگذارد. برای همین نباید از مصرف قندهای پیچیده غافل شد.
به کم‌آبی اشاره کردید و اینکه میوه‌ها می‌توانند بخشی از این کم‌آبی را جبران کنند. در مورد خواص آنتی‌اکسیدانی میوه‌ها بیشتر برایمان بگویید و اینکه در فصل گرم سال چه نوع محافظتی می‌توانند از بدن داشته باشند؟
اکثر میوههای فصل بهار و تابستان مثل گیلاس و زردآلو حاوی ویتامین‌های C هستند. رنگدانه‌هایی در میوههای فصل بهار و تابستان است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدسرطانی بالایی دارند. میوه‌هایی که طیف رنگ‌های متنوعی دارند پر از فیتوکمیکال هستند که می‌توانند از پوست در برابر اشعه‌های مضر آفتاب محافظت کنند و خواص ضدسرطانی دارند، اما این قضیه را نباید فراموش کنیم که ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها بسیار به حرارت و نور حساس‌اند. به همین دلیل بهتر است میوه‌ها را در یخچال در فضای خنک نگهداری کنید و اگر میوه برش خورد، سریعا آن را مصرف کنید زیرا بازگرداندن میوه برش‌زده به یخچال یا استفاده از آن به‌عنوان دسر داخل ژله یا روی کیک و... باعث از بین رفتن ویتامین C و خواصی می‌شود که مدنظر ماست. سایر میوه‌ها و صیفی‌جات مثل طالبی و هندوانه نیز حاوی ترکیباتی هستند که در سلامت و شادابی پوست نقش بسزایی دارند. به طور مثال، طالبی پیش‌ساز ویتامین A و هندوانه حاوی ویتامین C ، رنگدانه لیکوپن و خواص آنتی‌اکسیدانی است که برای سلامت پوست مفیدند. البته فراموش نکنید در بحث رژیم غذایی هدف تنها شادابی پوست نیست بلکه شادابی سلولی است تا بتوانند فعالیت فیزیولوژیکی خود را داشته باشند.
آیا این موضوع صحت دارد که میوههای نارنجی و مخصوصا هویج و ملون به برنزه شدن پوست کمک می‌کنند و محافظ پوست در برابر اشعه‌های مضر آفتاب‌اند؟
این باور اشتباه است. آب هویج حاوی ترکیب بتاکاروتن است که رنگ نارنجی دارد و در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود. با مصرف زیاد هویج بتاکاروتن در بافت چربی زیر پوست رسوب می‌کند و رنگ زرد یا نارنجی در پوست ایجاد می‌کند که رنگ خوشایندی نیست. در ضمن، مصرف زیاد آب هویج پیامدهای ناخوشایندی از جمله اضافه وزن دارد.
آیا از خواص میوه‌ها به‌عنوان ماسک هم می‌توان بهره برد؟
در بسیاری از سایت‌ها چنین تبلیغاتی را می‌بینیم و می‌شنویم که اگر خانم‌ها فلان ماسک میوه را استفاده کنند و میوه را روی صورتشان بگذارند، پوستشان شاداب می‌شود اما حقیقت اینجاست که پوست ما 3 لایه و ضخیم است و موادمغذی از روی پوست نمی‌تواند وارد خون و ساختار پوست شود. مواد غذایی باید مصرف شود تا آنتی‌اکسیدان و ویتامین‌های آن وارد خون شود.
هنگام خریدن میوه‌ها باید چه نکاتی را مدنظر داشته باشیم؟
میوههای لک‌دار و خراب را نخرید زیرا مشخص است مدت‌ها از زمان چینش این نوع میوه‌ها از بوته یا درخت گذشته و ارزش غذایی آن به شدت پایین آمده است. دنبال میوههای خیلی درشت نباشید و میوه‌هایی با اندازه طبیعی بخرید. برای درشت شدن میوه‌ها از کود و سم بیشتری استفاده می‌شود اما این کودها حاوی نیترات هستند که ماده‌ای سرطان‌زاست و باعث تیره و کدر شدن رنگ میوه می‌شود. میوه‌هایی که بریدگی و شکستگی دارند مثلا صیفی‌جات ترک‌خورده را کنار بگذارید. اکسیداسیون باعث کاهش ارزش غذایی در این میوه‌ها شده است. تا جای ممکن از محصولات گلخانه‌ای استفاده نکنید زیرا در معرض نور خورشید نبوده‌اند و ویتامین کمتری دارند. فراموش نکنید توت‌فرنگی، هلو، زردآلو و آلبالوهای صادراتی یا گلخانه‌ای گرچه زیباترند اما اصلاح ژنتیکی آنها باعث تغییر فلور روده و مقاوم شدن بدن به آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شود.
سمیه مقصودعلی
